«Блакітная ноч»

Антон АЛЕШКА

БЛАКІТНАЯ НОЧ

Апавяданне

Ці даўно гэта было? Вось здаецца толькі ўчора давялося яму расстацца са стэпавай шырынёю палёў, з узгоркамі-узбярэжжамі серабрыстай паласы Дона. Ён едзе верхам і да яго цяпер нібы далятаюць гарачыя словы дзяўчыны, западаюць глыбока ў нутро і бяруць аберуч за сэрца:

— Ізэт, мой каханы...

Ізэт толькі што вярнуўся з суседняй заставы, саскочыў з каня і, ускінуўшы повад на слупок агародчыка, знік у памяшканні. Конь змакрэў і на ім камякамі збілася шэрсць. Ён трэ мордаю аб штакеты агарожы і бадай адчувае што хутка будзе адпачываць. Ізэт вышаў на ганак і з хвіліну затрымаўся, нешта абдумваючы, а пасля паволі павёў каня да канюшні. Покуль рассядлаў, паставіў яго на месца і накрыў папонай, дык і нахлынулі зноў успаміны пра хутар, пра знаёмых, пра Іру. Скрыпнулі вароты канюшні. Дзынкнула жлезам запора. Ізэт накіраваўся ў казарму. Пад нагамі паскрыпвае малады сняжок, а востры вецер з-за чорнага галля саду так і пячэ ў твар, залазіць у рукавы.

Ізэт невысокі, карчукаваты. Ды дзе яму было і быць рослым. Добра яшчэ і так пракідаўся, стаў на свае ногі. Сам ён аб сабе нічога не памятае. Ведае толькі, што суседзі гаварылі, ды калі стаў бегаць з падшпаркамі такімі як ён у бахчы па гарбузы, то заўсёды яго абдзельвалі насля ўдачы і яшчэ прыгражалі:

— Татаршчына... Морда...

А ўжо калі ён падрос, то аднойчы едучы з сенажаці яму Яўхім аб усім і ўталкаваў як след. Бацька яго быў казак і загінуў у першыя ж дні вайны на палетках Усходняй Прусіі. Гаспадарка трымалася на плячах яго маткі і сястры. Мусіць гады праз тры да іх зайшоў пажылы ўжо чалавек і наняўся на сенажаць. Як там яно было, хто яго ведае, толькі калі пайшоў увосень гэты чалавек, то матка стала цясней падвязваць паўразы хвартуха і меней паказвалася сярод жанчын. К новаму году ўжо не было як хавацца ад суседак, ды і гаворка пайшла па ўсяму хутару.

— Падумаць гэта, ад татарына...

А вясною дзяўчынка вазіла па дварэ каляску і суцішала вельмі ж ужо крыклівае дзіця. Гаспадыні не было дома, яна была ў полі. Гадоў праз два ад тыфусу памерла дэяўчынка і матка. Застаўся Ізэт адзін-адзінотаю. Узяў яго да сябе канцавы бяздзетны Паўлюк. І калі Ізэт, яшчэ малым хлапчуком рабіў дарожкі ў пяску насупроць Паўлюковае хаты, з сяла хлапчукі пускалі ў яго каменні і галасіста крычалі:

— Татарская морда!.. Татар...