«Пасля смерчу»

Надышоў час, калі першы цёплы дождж хлынуў на зямлю, змыў плесневыя павуцінкі, што засталіся ад глыбокага снегу, і з сучкоў клёна, галіны з якога абрэзалі ў мінулую восень, закапалі слёзы. Раман зняў капялюш, нібы збіраўся пакланіцца каму, узышоў на масток, што перакінуўся цераз глыбокі яр у гарадскім парку, і спыніўся. Высокія дрэвы ў глыбіні яра, вершаліны якіх амаль дасягалі мастка, былі напалову ў вадзе. Там, між імі, на люстраной гладзі, плавала пара лебедзяў. Лебедзь большы за лябёдку. Ён раз-пораз ускідваў свае крылы і, нібы падхоплены ветрам або плынню, заходзіў да яе то збоку, то спераду, а яна выцягвала шыю і амаль лажыла яе на ваду, штосьці шаптала... Раман жмурыў вочы і толькі зрэдку падымаў чорныя вейкі і кідаў позірк на бліскучую плынь шырокага Сожа, воды якога залілі і гэты яр. Думкі-ўспаміны змянялі адна адну, і хаця навокал было зусім ціха, нават не чутно гулу машын праз тоўстую цагляную сценку, якой адгароджаны парк ад горада, Раману здавалася, што масток зыбаецца, грохае ад людскіх ног, бубняць і дыхаюць дошкі, як бубнелі і дыхалі многа год таму назад. Тады Раман глядзеў з гэтага мастка, і яр быў зусім непрывабны: брудная вада, пакрытая раскай, абламаныя дрэвы, на галінах якіх там-сям віселі бляшанкі з-пад замежных кансерваў, на абрывістым беразе валяліся клубкі ржавага дроту з павукамі-калючкамі.

Упершыню, радасны і шчаслівы, Раман ступіў на гэты, хаця і непрывабны, масток з дзяўчынай у сорак чацвертым, калі хлопцу было васемнаццаць гадоў. І вось праз колькі часу, калі ўжо пасівелі скроні, ён зноў прыехаў у горад над Сожам і, канечне ж, зайшоў у парк, каб прыгадаць тую далёкую, цяжкую, але па-свойму цудоўную пару. Тут, у гэтым горадзе, з'явілася ў яго першае каханне, тут і ажыло яно ў памяці. Раман журботна ўсміхнуўся, яшчэ раз глянуў на чысты яр і лебедзяў, надзеў капялюш і ўжо на хаду, неяк праз нос, прагудзеў мелодыю песні: «Ромашки спрятались, поникли лютики...» Потым глянуў на гадзіннік і заспяшаўся.

Адрас даўняга сябра Хведара Раман ведаў, але колькі гадоў не быў тут, столькі не меў і сувязі з ім. Хведараву жонку Раман таксама ведаў.

«А вось якая ў яго сям'я цяпер?.. - Раман задумаўся і спыніўся каля крамы. - Вазьму цукерак, хаця жонка за Хведара значна старэйшая, але ж могуць і малыя быць».

Раман паспрабаваў уявіць, хто адчыніць яму дзверы і ці пазнаюць яго. І вось нарэшце ён націснуў кнопку. Маўчанне... Праз хвіліну пазваніў яшчэ, прыслухаўся.