«Святыя грэшнікі»

Алесь АСІПЕНКА

ЧАСТКА ПЕРШАЯ: блуканне па страчаных сцежках

Эпізод першы: пралог эпілога. Суя

Трывалі самыя кароткія дні, і ружаватае сонца, як бы лянуючыся падняцца ў зеніт, так і кацілася небакраем, кідаючы на зямлю касыя промні, якія толькі коўзаліся па паверхні, нібы каменьчык, пушчаны па вадзе.

I зямля, і людзі даўно чакалі снегу: надакучыла ім чарната звонкіх, скутых марозам палёў, жабрачая няўтульнасць лясоў, пыльная стынь неба — усё чакала абнаўлення. Але ніхто і ніколі не чакаў снегу з такой нецярплівасцю, як Лазар Богша і ягоная здымачная група, што атабарылася на возеры Суя, заарандаваўшы заводскі прафілакторый. Іншага прыдатнага жылля тут не было.

Тэрмін арэнды неўзабаве канчаўся, а за дваццадь дзён было адзнята ўсяго шаснаццаць метраў плёнкі, і то эпізоду, ніяк не звязанага з суйскай натурай.

Лазар Богша шалеў.

Бязлітасна лаяў балбатуноў-сіноптыкаў, якія наабяцалі раннюю зіму, завірухі, заносы, а на перавале піліпаўкі — сонечныя дні з невялікімі маразамі — тыя ідэальныя ўмовы, якія так патрэбны кіношніку.

Але найбольш Лазар Богша лаяў сябе. Трэба было настаяць, каб экспедыцыя паехала на Поўнач, на Урал, на Каму, да чорта, д’ябла, але туды, дзе хапае снегу. Дык не, пацягнула ў родныя мясціны па ружовы туман юнацтва...

Абармот!.. Дурань!.. Зглуміў дваццаць дзён (тры тыдні) на пустое, нікчэмнае існаванне ў прафілакторыі, няхай сабе і дужа мадэрновым.

Кожную раніцу, прачнуўшыся ад цяжкага сну, Богшу найперш прыгадваліся вочы старога дворніка Мікодыма, якія з дакорам глядзелі яму ў душу. "Ну і работ­ка ў цябе, Лазар!.. Не бі ляжачага работка!.. Курорт!.. А яшчэ грошы плоцяць. I добрыя, мабыць, грошы... А я во за паўстаўкі гарбею. Увесь дзень махаю мятлой..." Паспрабуй дакажы вясковаму дзядзьку, што бяздзейнасць гэтая вымушаная, што шукаць дяпер снег будзе даражэй, чым чакаць яго тут.

У сталоўцы, аздобленай разьбой па дрэве і шкляным ліццём, Богшу сустракалі яшчэ адны вочы, насмешлівыя, як кара. Зялёныя вочы адміністратаркі Стасі. Аж душыла тое сняданне ў горле даўкім комам.

А каму прыемна карміць гультаёў?..