«Аповед пра век Траянаў»

Ганна Навасельцава

Аповед пра век Траянаў

(Міфалагічнае)

Смяяўся звонка. Неспатольна прагнуў выпіць сваім шаломам сіні свет. Ужо трымаў у руках глыбокі, бяздонны, закаваны ў жалезныя берагi. Узiраўся. Вагаўся. Баяўся выпусціць... Ці бачыў што? Быў жа такім прагным, якім можа рабіцца адно смяротны, гнаны нясцерпным жаданнем стаць самым... Шаноўным. Слаўным! I ўсё выпіць дарэшты, бы той цуда-юда. Я некалі бачыў яго. Лятавы. Праніклівы. Сквапны.

Мы стаялі за гэтым прагным утрох, нябачныя, неадступныя. I цешыўся моцна чарадзейны Баян і ўжо быў гатовы высока ўзнесці яго ў славе. Абыякава маўчаў вячысты Траян, за безліч стагоддзяў ці аднойчы бачыў важна-шаноўных, ці аднойчы сустракаў дапраўды слаўных, дык чаму ж дзівіцца... А я? Ніхто. Зусім не боскі, ані колькі не вечны. Чаму не схацеў бласлаўляць гэтага, з цяжкім шаломам? Ведаў жа, што і лёс ягоны будзе цяжкім...

Шкадаваў. А каго... Цябе, вялікі сінявокі Доне, ты ж брат родны майго Дняпра Славуціча, дарма, што плешчаш спеўна ў шаломе халодным. Сам халодны, сам неспатольны... Хоць няма такой смагі, якую б ты не здолеў наталіць. Хто ж гэта цягнецца да тваёй прыгажосці? Хто ж гэта пагражае тваёй велічы... Не змог бы за цябе дараваць нікому.

— Блаславі яго. Ён — смелы абаронца, — не так сказаў Баян, як папрасіў.

Абыякава змаўчаў Траян, не ўзрадаваўся новаму герою. А каму мог узрадавацца? Ахвоча паглядзеў бы на такога...

Не блаславіў, хоць і самому было смуткоўна. Смелы абаронца адно ў тваіх песнях. Не паверыў у гэтага смяротнага ды на цуду-юду падобнага!

— Хітры ж ты! — усміхнуўся мне ласкава, Баяне. — Але памятай, што ні хітраму, ні спрытнаму, ні чарадзею дасціпнаму...

— Волі нашай не мінуць! — цепнуў усёвідушчымі вачыма Траян. — Не зайздросці смяротнай славе! Не кліч задарма Карну, як рабіў некалі...

Я змаўчаў. Яшчэ пабарукаюся з вашай воляй. Яшчэ пагляджу на цябе, Ба­яне, які лёгка пабег па гонкім высозным ствале палахлівай рыжай вавёрачкай! Куды, то ж добра ведаю, але як абярнуўся... I лоўка, і таропка. Паважаю цябе, ведны ўнуча, хоць і слухаешся безадмоўна дзедавага слова.

Я ж слухацца не люблю. Мабыць, чуйна хвалююся, як гудамі-перагудамі азываюцца па-над светам твае вяшчунныя гуслі, шукаючы шчырага сэрца са­бе на спажыву. Чыё-небудзь, можа, і знойдуць, але не маё, не маё... Разум­ным стаў! Дзёрзкім...