«Дзённік: гады 1985-1991»

Ніл Гілевіч

ДЗЁННІК: гады 1985 - 1991

1-га студзеня. Колькі дзён назад прыйшла думка напісаць верш “Сон з белай варонай”, увесь замешаны на іроніі. Думка гэта адразу ж перарасла ў задуму зрабіць цэлую нізку сатырычных вершаў-сноў з удзелам звяроў і птушак, іначай сказаць — скласці своеасаблівы бестыярый. Звяры і птушкі бяруцца не абы-якія, а з казак, прыказак і прымавак, тыя, што маюць назыўное, абагуленае значэнне. Сёння гартаў фальклорныя зборнікі, выбраў каля 30 персанажаў для гэтай будучай нізкі, а, можа быць, і кнігі. Так работа на 85-ы год ёсць, рэч можа атрымацца цікавая.

2-га студзеня. 30-га снежня пахавалі Міколу Лобана, а сёння — Макара Паслядовіча. Старая гвардыя сыпецца, адыходзіць, пакідаючы пярэдні край нам — колішнім “дзецям вайны”. Паслядовіча я чытаў яшчэ хлапчуком, раман “Паўстанне”, — па тым часе быў някепскі твор. Чытаў сёе-тое і пасля вайны. Ён добра ведаў жыццё, людзей — і гэтым быў цікавы. Думаю, што пераацэнка яго творчасці, пачатая ў канцы 50-х Адамовічам, не зусім справядлівая. Варта было б, пры ўсіх закідах наконт “лакіроўкі рэчаіснасці”, падтрымаць яго пошукі “героя нашага часу”. Не дадалі пры жыцці і Лобану: засланілі постаці больш магутныя і яркія (Мележ), адцёрлі, адпіхнулі больш спрытныя з маладзейшых. Абодвух гэтых цяпер ужо нябожчыкаў аб’ядноўвала адна рыса: прыродная сціпласць. У Лобана яна мела крайні характар — была, можна сказаць, унікальнай, бяспрыкладнай. А людзі сціплыя — заўсёды людзі добрыя. Рэдкаснай была і дабрыня гэтых нашых старэйшых таварышаў.

Днём спаткаўся з “цэнзарам” маіх “Родных дзяцей” М.К. Высоцкай. Сказала, што твор ёй спадабаўся. Вядома ж, я не прызнаўся, колькі было ў мяне хвалявання, неспакою, трывогі, пакуль карэктура не вярнулася з Галоўліта з блаславеннем. Баяўся за дзве лініі ў сюжэце: экалагічную і нацыянальна-патрыятычную. Відаць, дапамагло — прытупіла зрок — маё сённяшняе чыноўнае становішча.